Obiekty

W Kalwarii Żmudzkiej znajduje się dziewiętnaście kaplic drogi krzyżowej. Biegnie przez nie siedmiokilometrowa droga przeznaczona dla wiernych. Powstała w siedemnastym wieku, a jej pomysłodawcą był biskup Jerzy Tyszkiewicz. Wtedy też powstały wszystkie kaplice, choć dokładna data ukończenia większości z nich nie jest znana.

Kompleks budynków klasztoru bernardynów i seminarium duchownego w Telszach na Żmudzi jest jednym z najważniejszych kulturowo obiektów w regionie. Budowę klasztoru na brzegu jeziora Mastis zainicjowano jeszcze w XVII w. za zgodą ówczesnego króla Rzeczpospolitej Obojga Narodów, a w 1794 r. konsekrowano również kościół murowany, w którego powstanie mieli swój wkład najważniejsi właściciele ziemscy.

Maryi Panny w Olsiadach można uważać wiek czternasty, gdyż to wtedy powstał pierwszy kościół. Niestety ani on, ani budowla zbudowana w siedemnastym wieku nie zachowały się. Obecny kościół Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny ukończono w tysiąc siedemset dziewięćdziesiątym trzecim roku.

Kościół pw. św. Apostołów Piotra i Pawła w Worniach budowany i przebudowywany był nie raz. Świątynia, którą w XV w. postawiono po raz pierwszy, była wielokrotnie budowana i niekończona lub niszczona. Historia dziś stojącego kościoła zaczyna się pod koniec XVII w., gdy zbudowano, a na początku XIX w. odnowiono współczesny budynek kościoła pw. św. Apostołów Piotra i Pawła (później ogłoszonego katedrą).

Jeden z najstarszych kościołów na Żmudzi – kościół pw. Wszystkich Świętych w Łuknikach – powstał jeszcze na początku XV w., niedługo po tym, jak w 1413 r. odbył się chrzest Żmudzi. Wówczas z rozkazu Witolda Wielkiego na ziemiach tych miało powstać osiem kościołów, w tym jeden w Łuknikach. Pierwszy biskup diecezji żmudzkiej mieszkał właśnie tutaj.

Budynki kościoła Świętego Jana Chrzciciela są głównym obiektem kulturowym płungiańskiej starówki. Kościół neoromański na planie krzyża, z dwiema wieżami, zaczęto budować w tysiąc osiemset dziewięćdziesiątym dziewiątym roku, a ukończono dopiero w tysiąc dziewięćset trzydziestym trzecim, ponieważ zaledwie w kilka lat po rozpoczęciu budowy zmarł jego fundator, ksiądz Mikołaj Ogiński.

We wsi Beržoras znane są dwa najważniejsze obiekty kulturowe i religijne. Jednym z nich jest kompleks budynków kościoła Świętego Stanisława, który składa się z samego kościoła pod wezwaniem Świętego Stanisława, dzwonnicy i kaplicy, zaś drugi to czternaście kaplic drogi krzyżowej.

Grodzisko w Korcianach, zwane też Górą Zamkową, Szwedzką lub Przełomem, znajduje się na drugim brzegu rzeki Minii od miasteczka Korciany. Ze wzniesienia widać miasteczko, zakole Minii i okoliczne doliny. Grodzisko datowane jest na ósmy – trzynasty wiek. Stojący na nim zamek drewniany był centrum administracyjnym i obronnym Kurów zamieszkujących Ceklis.

Kompleks kościoła Świętych Apostołów Piotra i Pawła to chronione przez państwo dobro sakralne o znaczeniu narodowym, znajdujące się w miasteczku Płotele, w regionie płungiańskim. Głównym obiektem kompleksu jest kościół Świętych Piotra i Pawła, powstały w tysiąc siedemset czterdziestym czwartym roku. Przy kościele pochowana jest jedna z ostatnich właścicielek dworu Płotele, Marie Choiseul-Gouffier oraz jej brat Gabriel Choiseul-Gouffier.